Het is lente en dat betekend dat de weide en de tuin moeten worden bemest voor de groei van de planten. Dit kan je doen met kunstmest, maar veel beter nog is je eigen compost maken! Composteren van organische materialen zorgt voor een beter bodem leven, maar zorgt ook voor dat voedsel wat mensen weggooien niet wordt omgezet in methaan. Wat wel gebeurt als voedsel bij het restafval wordt gegooid en er geen zuurstof bij komt tijdens het afbreken van het voedsel. Een win- win situatie voor jouw tuin en het gebruik van afval.
Kunstmest
Laten we beginnen met uitleggen waarom kunstmest geen goede optie om je weide of tuin mee te verrijken.
Kunstmest is slecht voor het bodemleven, de mest is alleen bedoelt om de plant te voeden en niet de bodem. Vaak bevat kunstmest veel zout, waar de bodemdieren niet goed tegen kunnen. Hierdoor verslechterd het bodemleven. Daarbij bevat het eenzijdige voedingsstoffen, iedere plant heeft andere hoeveelheden aan stikstof, fosfor en kalium nodig. Doordat kunstmest een eenzijdige samenstelling heeft is er kans op tekorten of overschotten van bepaalde stoffen in de grond en in je planten.
Kunstmest is snel opneembaar voor de plant. Soms zo snel dat de plant er niet goed tegen kan en 'verbrandt'. Het zout in de kunstmest onttrekt het vocht uit de plant, wat resulteert in gele planten. Als de plant het wel kan opnemen, krijgt de plant een piek in de voedingswaarde (bv eiwit). Voor een weide is het beter om te kiezen voor een tragere bemesting, zodat je ook geen pieken krijgt en je paard minder kans heeft op gezondheidsproblemen. Daarnaast zien we graag kruiden in de paarden wei, echter houden deze niet van kunstmest. Als laatste wordt stikstof in kunstmest gemaakt van aardgas, wat het uiteraard nog meer belastend maakt voor het milieu.
Compost
Kunstmest heeft verschillende nadelen, waarom zou je dan kiezen voor compost?
In tegenstelling tot kunstmest levert compost stabiele organische stof aan de bodem, dit zorgt voor een goede bodemstructuur. Dit zorgt dat de bodem beter gewapend is tegen verdichting en erosie. Daarbij wordt het bodemleven gevoed, een grote hoeveelheid aan organismen wordt gestimuleerd en er ontstaat een uitgebreider en evenwichtiger bodemleven. Dat biedt weerstand aan schadelijke organismen.
Voldoende organische stof is essentieel om een vruchtbare bodem te hebben of te behouden. Compost verrijkt je bodem met een grote dosis stabiele organische stof. Door een betere porositeit door het gebruik van compost, dringt het regenwater vlotter in de bodem en spoelt het minder af. Onderzoek toont dat dit vooral voor leem- en kleibodems een groot voordeel is. Vooral in lichtere zandbodems zorgt dat de bodem beter water vasthoudt en dat de planten dus beter drogere periodes zullen overleven.
De verzuring van de bodem is een natuurlijk proces. Menselijke invloeden zoals zure regen, landgebruik of bemesting met zuurwerkende meststoffen versterken die verzuring. Soms is het dus nodig om de zuurtegraad (of pH) van je bodem weer op peil te brengen, compost heeft een neutrale tot basische pH en werkt bodemverzuring tegen, waardoor kalk strooien minder vaak nodig is.
Compost bevat veel nutriënten die ook in kunstmest zitten, in de compost zijn deze stoffen bebonden aan de organische stof. Hierdoor gaan ze minder snel verloren door uitspoeling en komen ze slechts geleidelijk aan vrij op het ritme dat de planten ze nodig hebben. Daarnaast verhoogt compost ook de capaciteit van de bodem om voedingsstoffen vast te houden. Door compost te gebruiken gaan dus ook voedingsstoffen uit meststoffen minder snel verloren.
Als je al deze positieve effecten kan bereiken door jouw voedselresten, groen afval, papier en/of paardenmest te gebruiken is dat een win-win situatie!
Hoe dan?
Er zijn veel verschillende manieren om te composteren, ook als je geen tuin hebt!
De compost hoop/ warme compost.
Een hoop met tuinafval, dit kan een simpele hoop zijn of je kan er een hekje van pallets omheen bouwen. Zolang het voldoende is en er lucht bij kan maakt de vorm niet uit. Belangrijk is dat je mikt op ongeveer een kuub, een kleinere composthoop bereikt onvoldoende temperatuur waardoor het composteren erg lang duurt. Begin met een laag ‘bruin’ materiaal. Dat zijn houtige koolstofrijke stoffen die structuur en beluchting geven. Voeg dan een even dikke laag ‘groen’ materiaal toe. Denk aan je keukenresten, grasmaaisel, vers blad. Die voegen vooral stikstof en vocht toe. Herhaal dat tot je hoop groot genoeg is, voeg dan een paar handen goede zwarte tuingrond toe. Daarin zit al veel bodemleven waarmee je je compost zo ‘ent’.
Als het goed is zal de temperatuur na een dag of 3 a 4 flink oplopen. Een teken dat het bodemleven aan de slag is. Rond de 60 graden, wanneer het heet voelt en niet meer lekker warm, dan moet je keren en beluchten. Anders wordt het te heet en verbrandt een deel van je compost. Daardoor komt er onnodig co2 vrij en zit er minder koolstof in de compost, ook gaat een deel van het bodemleven dood als het te heet wordt. Het keren doe je met een hooivork of mestvork. Probeer het buitenste deel aan de binnenkant te leggen, om nieuwe zuurstof toe te voegen. Als dit 5 of 6 keer is gedaan, is de compost goed. Dit kan zo'n 10 tot 12 weken duren.
Mulchen
Mulchen wordt ook wel oppervlaktecompostering genoemd, hierbij wordt tuin en snoeiafval gebruikt om de bodem te bedekken. Vooral bij vaste planten kan het helpen geleidelijk goede voeding in de grond te krijgen zonder de bodem (en het bodemleven en wortels) te verstoren. Een fruitboom wortelt vaak oppervlakkig, graven is geen goed idee, maar je kunt gewoon organisch materiaal in de boomspiegel neerleggen. Daar zal het vanzelf langzaam composteren en door regenwater naar beneden spoelen of door wormen worden gemengd met de grond eronder. Ook wordt de bodem bedekt tegen felle zon en droge wind, zodat het minder snel uitdroogt. Het beste is een mooie mix van allerlei soorten organisch materiaal. Houtige materialen en meer vochtige groene materialen door elkaar. Zo krijg je een diverse aanvoer van voedingsstoffen en blijft de mulch luchtig.
Passief/ koude compost
Dit lijkt op de gewone composthoop, maar dan met minder werk. Het snoeiafval of de paardenmest laat je liggen op een wat kleinere hoop, hierdoor ontstaat er geen warmte, maar breekt het materiaal langzaam af. Wat in de natuur ook ieder jaar gebeurt. Het is simpel om te doen, maar kost behoorlijk wat ruimte, zeker als je dit met paardenmest doet. Voor tuinafval is een bladkorf een optie, om het op een hoop te houden. Wat vrienden van mij doen, is de paardenmest langs de rand van de weide en het bos (buren zullen hier niet blij mee zijn) opstapelen en dit laten rusten.
Een compostmolen/ trommel
Heb je geen ruimte of zin in een grote berg compost, maar wil je wel snel composteren. Dan is een compost trommel of molen gemakkelijk. Een compostmolen is een soort cilindervormige trommel op pootjes. Daarin gooi je elke dag keukenresten en vervolgens draai je met behulp van een zwengel het hele vat even rond. Zo wordt compost gemakkelijk en vaak gedraaid, waardoor het composteringsproces sneller gaat. Compostmolens zijn vaak geïsoleerd waardoor het nog sneller warm wordt. Echter is dit niet de goedkoopste optie.
Bokashi
Bokashi eigenlijk geen composteren maar fermenteren, want het werkt op basis van anaerobe processen. Er wordt dus geen zuurstof gebruikt en er komt geen co2 en methaangas vrij. Daarmee is bokashi op papier iets beter voor het klimaat en blijven alle voedingsstoffen in je ‘compost’ zitten. Bij deze methode wordt een gesloten emmer gebruikt, waarbij steeds een laag keukenafval toe en wat bokashi-starter (ferment) wordt toegevoegd. Hierdoor is het erg geschikt voor een balkon of appartement. Voordeel is dat zo’n emmer afgesloten is dat het niet ruikt. Je kunt de bokashi-emmer gewoon in een hoek van je keuken zetten. Ook is het percolaat (sap uit je keukenafval) dat je kunt aftappen handig, het zit vol voeding en het kan verdund met water gebruikt worden om kamerplanten wat extra voeding te geven.
Het keukenafval wordt van binnen uit van structuur veranderd, maar het blijft er ongeveer hetzelfde uitzien. Al na een paar weken is het te gebruiken in de tuin, het nadeel is dat het er nog uitziet als eten. Daarom wordt bokashi vaak ingegraven, wat niet handig is als je de planten niet wil verstoren.
Wormencompost
Composteren met speciale ‘tijgerwormen’ is sneller dan een composthoop. Er zijn verschillende manieren van composteren met wormen. bijvoorbeeld met een toren, hierbij zijn en 4 bakken met gaten op elkaar gestapeld. De onderste bak heeft een kraantje om percolaatvocht dat uit de planten- en keukenresten komt af te tappen. Je begint met een laag houtig luchtig materiaal (karton, houtsnippers, stro) onderin. Zo creëer je lucht en ruimte. Vervolgens werkt kun je gewoon de keukenresten erin doen. Wacht een dag of drie en voeg dan de wormen toe, 50 wormen zijn genoeg om mee te starten. Zit er een laag van 30 centimeter in je eerste bak? Dan kan de volgende bak er op en ga je daar gewoon verder met vullen. De wormen kruipen vanzelf omhoog naar het eten als het eten onder op raakt. Zo bouw je verder tot je boven bent. En dan kun je de onderste bak steeds gebruiken als compost en vervolgens weer bovenop zetten. Wormencompost kan zelfs binnen! Met het wormenkrukje, waarin compost wordt gemaakt zonder dat het stinkt. Het kan gewoon in huis staan en gebruikt worden als meubel.
Ook bij wormencompost is het percolaat een voordeel, zoals bij bokashi. Een ander voordeel is dat het op een vrij kleine ruimte kan en afgesloten is. Een nadeel is dat er fruitvliegjes in kunnen nestelen en het luistert wel nauw wat je er in doet. Veel mensen raken hun hele wormenkolonie kwijt omdat de bak te nat, te heet, te koud of te zuur wordt. Als je deze huisdiertjes goed verzorgt, leveren ze prachtige compost.
Meer weten/ bronnen
afbeelding wat te composteren: Eerste hulp bij composteren: zo ga je buiten én binnen aan de slag met groenafval - Radar - Knack Weekend
Meststoffen Nederland - Effect kunstmest op organische stof en bodemleven
Hoe worden minerale meststoffen geproduceerd? - Melkveebedrijf.be
Ontdek de 7 bewezen voordelen van compostgebruik (vlaco.be)
Zelf compost maken; tien verschillende manier om te composteren ⋆ Eigenwijs Blij
Reactie plaatsen
Reacties